-AABAD:
(Fars.) Er. 1. Sen, bayindir. 2. (Ar.) Sonsuz gelecek zamanlar.
ABADI: (Fars.) Er. - Sen, bayindir, mamurlukla ilgili. Abadi Mehmet Celebi. Turk hukuk bilgini
(1555).
ABAKA HAN: (Tur.)- Ilhanli hukumdari Hulagu'nun oglu.
ABAY (Tur.) Er. - Beceri. Sezgi, anlayis, dikkat. Abay Kunanbayoglu. Kazak Turk siirinin
kurucusu.
ABAZA: (Tur.) - Karacay-Cerkes Ozerk bolgesinde yasayan musluman bir halk. - Abaza Hasan
Pasa, Osmanli vezirlerinden.
ABBAD: (Ar.) Er. -Allaha itaat ve ibadet eden, kullugunu hakkiyla yerine getiren. Yasaklarindan
kacinan. -Abbad b. Bisr. Ashab'dan.
ABBAS (Ar.) Er: 1. Sert, catik kasli kimse. 2. Arslan (bkz. Esed, gazanfer, siir). - Abbas b.
Abdulmuttalib. Rasûlullah (s.a.s)'in amcasi, Mekke'nin fethinde musluman olmustur.
ABBASE: (Ar.) Ka. - (bkz. Abbas). Ahmed b. Hanbel'in haniminin ismi. Hz. Abbas'a mensup
olan.
ABBAZ: (Fars.) Er.- Yuzgec, yuzucu.
ABD: (Ar.) Ka. - Kole, hizmetci, itaat edici. Kul. Sonuna Allah'in isimleri getirilince bazi isimler
meydana gelir. Abdullah, Abdurrahim, Abdulmelik gibi.
ABDAR: (Fars.) Ka. - 1. Sulu, taze. 2. Parlak. 3. Saglam vucutlu. 4. Nukteli. 5. Zarif, guzel, hos.
6. Su veren hizmetci.
ABDI: (Ar.) Er. - Kulluk ve itaat eden.
ABDULLAH: (Ar.) Er.- Allah'in kulu. Peygamber (s.a.s)'in en sevdigi isimlerden ayni zamanda
babasinin adidir.
ABDURRAHMAN: (Ar.) Er. - Rahman'in kulu. Rahman; dunyada her canliya, mu'min-kafir
ayirdelmeksizin herkese merhamet eden. Allah'in isimlerindendir. Abdurrahman Ibn Avf:
Sahabedendir.
ABDURRAUF: (Ar.) Er. - Rauf olan Allah'in kulu. (bkz. er-Rauf).
ABDUSSABUR: (Ar.) Er. - Sonsuz sabir ve genislik sahibi Allah'in kulu. Allah'in isimlerinden,
(bkz. es-Sabur).
ABDUDDAR: (Ar.) Er. - Zararli seyleri ve sebeblerini bir hikmete mebni olarak yaratan Allah'in
kulu. ed-Dar. Allah'in isimlerindendir.
ABDULAFUV: (Ar.) Er. - Genis Avf ve magfiret sahibi yuce Allah'in kulu. Allah'in
isimlerinden, (bkz. el-Afuv).
ABDULA'LA: (Ar.) Er. - En yuksek, en yuce ve yucelikte esi olmayan Allah'in kulu. A'la
kelimesi Kur'an-i Kerim'in sifati olarak gecmektedir. Unlu bir Islam bilgini.
ABDULALI: (Ar.) Er. - Yuce, ulu, san ve seref sahibi Allah'in kulu. Ali kelimesi Kur'an'da
Allah'in yuceligini vasfetme anlaminda kullanilmistir.
ABDULALIM (Ar.) Er. - Alim ve mukemmel bilgiyi uhdesinde bulunduran Allah'in kulu.
Alim kelimesi Allah'in 99 isminden birisidir.
ABDULAZIM: (Ar.) Er. - Azamet ve buyukluk sahibi Allah'in kulu. - Allah'in isimlerinden,
(bkz. el-Azim).
ABDULAZIZ: (Ar.) Er. - Buyuk ve aziz olan, izzet ve seref sahibi Allah'in kulu. (bkz. Aziz).
Aziz Allah'in isimlerindendi r. - Sultan Abdulaziz: 32. Osmanli padisahinin adi.
ABDULBAKI: (Ar.) Er. - Sonsuz, ebedi olan ve olmenin kendisi icin sozkonusu olmadigi.
Allah'in kulu-Allah'in isimlerinden, (bkz. Baki).
ABDULBARI: (Ar.) Er. - Yaratan, yaratici Allah'in kulu. Bari ismi, Allah'in isimlerindendir.
"Abd" takisi almadan kullanilmaz.
ABDULBASIT: (Ar.) Er. - Genislik, ferahlik ve kolaylik verici olan Allah'in kulu. - Allah'in
isimlerinden (bkz. el-Basit).
ABDULBASIR: (Ar.) Er. - Her seyi gorup gozeten ve gizliligin kendisi icin soz konusu
olmadigi yuce Allah'in kulu. - (bkz. el-Basir).
ABDULBEDI: (Ar.) Er. - Allah'in isimlerinden.- Bedi'nin kulu. (bkz. el-Bedi).
ABDULBERR: (Ar.) Er. - Berr'in kulu. Comert ve ihsan edicinin kulu.-Berr, Allah'in
isimlerindendir. (bkz. el-Berr).
ABDULCEBBAR: (Ar.) Er. - Cebredici, zorlayici, kuvvet ve kudret sahibi Allah'in kulu.
Cebbar, Allah'in isimlerindendir.
ABDULCELIL: (Ar.) Er. - Buyuk, ulu, yuce Allah'in kulu. Celil, Allah'in isimlerindendir.
ABDULCEMAL: (Ar.) Er. - Guzellikleri kendinde toplayan Allah'in kulu.
ABDULCEVAT: (Ar.) Er. - Comert olan Allah'in kulu.
ABDULEHAD: (Ar.) Er. - Seriki ve ortagi bulunmayan, tek olan Allah'in kulu. Ehad, Allah'in
isimlerindendir.
ABDULESED: (Ar.) Er. - Aslan'in kulu.- Hz. Rasûlullah (s.a.s)'m reddettigi isimlerdendir.
Muslumanlar kullanmazlar.
ABDULEVVEL: (Ar.) Er. - Herse-yin evveli, ilk olan, varliginin baslangici bulunmayan
Allah'in kulu.
ABDULEZEL: (Ar.) Er. - Ezelden beri var olan varligi icin baslangic soz konusu olmayan
Allah'in kulu.
ABDULFERID: (Ar.) Er. - Tek, essiz, esi olmayan, kiyas kabul etmez, ustun olan. Allah'in
kulu. (bkz. Ferid).
ABDULFETTAH: (Ar.) Er. – Zafer kazanmis, ustun gelmis, fetheden-acan, kullarininin
kapali-muskil islerini acan Allah'in kulu. (bkz. Fettah). Allah'in isimlerindendir.
ABDULGAFFAR: (Ar.) Er. - Kullarinin gunahlarini affeden Allah'in kulu. - (bkz. Gaffar).
Allah'in isimlerindendir. "Abd" takisi almadan kullanilmaz.
ABDULGAFUR: (Ar.) Er. - Kullarinin gunahlarini tekrar tekrar bagislayici olan Allah'in
kulu. - (bkz. Gafur). "Abd" takisi almadan kullanilmaz.
ABDULGANI: (Ar.) Er. - Zengin, varlikli, bol, doygun olan Allah'in kulu.- Allah'in
isimlerinden, (bkz. Gani).
ABDULHABIR: (Ar.) Er. - Her seyin ic yuzunden, gizli ve sakliliklarindan haberdar olan
Allah'in kulu. (bkz. el-Habir). Allah'in isimlerinden.
ABDULHADI: (Ar.) Er. - Hidayet eden, dogru yolu gosteren Allah'in kulu. - Allah'in
isimlerinden, (bkz. Hadi).
ABDULHAFIZ: (Ar.) Er. - Herseyi butun ayrinti ve inceligiyle kayitlayip tutan ve diledigi
zamana kadar bela ve afetlerden koruyan Allah'in kulu. -(bkz. el-Hafiz). Allah'in isimlerinden.
ABDULHAK: (Ar.) Er. - Hak ve gercek olan, varligi hic degismeden duran Allah'in kulu. -
Hak, Esmau'l-Husna'dandir.
ABDULHAKEM: (Ar.) Er. Butun islerin kendisine donduruldugu, onun adalet ve kararina
bas vuruldugu yuce Hakem Allah'in kulu. - (bkz. el-Ha-kem). Allah'in isimlerinden.
ABDULHAKIM: (Ar.) Er. - Her seye hukmeden Allah'in kulu.- Hakim, Allah'in
isimlerindendir. "Abd" takisi almadan kullanilmaz.
ABDULHALIK: (Ar.) Er. - Yaratan, yoktan vareden, yaratici Allah'in kulu. - Halik, Allah'in
isimlerinden. "Abd" takisi almadan kullanilmaz.
ABDULHALIM: (Ar.) Er. - Tabiati yavas olan, yumusak huylu, hikmetli Allah'in kulu. -
(bkz. Halim). Allah'in isimlerinden.
ABDULHAMID. (Ar.) Er. - Hamdolunmus, ovulmus, butun varligin diliyle ovulmus Allah'in
kulu. - Hamid; Allah'in isimlerindendir. (bkz. Hamid).- Turk dil kurallari acisindan "d/t"
olarak kullanilir.
ABDULHASIB: (Ar.) Er. - Butun varliklarin takdir edilen hayatlari boyunca yaptiklari butun
islerin ayrintilariyla hesabini en iyi bilen Hasib'in kulu. - Hasib; Allahin isimlerindendir.
ABDULHAY: (Ar.) Er. - Daima diri olan, ebedi hayat sahibi, her seye gucu yeten Cenab-i
Allah'in kulu. -(bkz. el-Hay). Allah'in isimlerinden.
ABDULKADIR: (Ar.) Er. - Bitmez tukenmez kuvvet sahibi olan, her seyi yapmaya gucu
yeten Allah'in kulu.-Kadir; Allah'in isimlerindendir. (bkz. Kadir).
ABDULKAVIY: (Ar.) Er. - Sonsuz guc ve kuvvet sahibi Allah'in kulu. -Kaviy kelimesi
Esmau'l-Husna'dandir. (bkz. el-Kaviyy).
ABDULKAYYUM: (Ar.) Er. - Bu isim her seyin bir varlik olarak durabilmesi icin neye
ihtiyaci varsa onu veren, gokleri, yeri ve her seyi tutan, baki, kaim Allah'in kulu. - Kayyum,
Allah'in isimlerindendi. (bkz. el-Kayyum).
ABDULKEBIR: (Ar.) Er. - Kebir'in, buyukluk ve Azamette essiz olan Allah'in kulu. - Kebir;
Allah'in isimlerindendi. (bkz. el-Kebir).
ABDULKERIM: (Ar.) Er. - Keremi bol, comert olan Aziz ve Celil Allah'in kulu. - Kerim;
Allah'in isimle -rindendir. (bkz. Kerim).
ABDULLATIF: (Ar.) Er. - Latif, guzel, yumusak, hos, nazik olan butun olaylarin ve esyanin
inceliklerini bilen Allah'in kulu. - el-Latif; Allah'in isimlerindendi. (bkz. Latif).
ABDULMACID: (Ar.) Er. - Kadru sani buyuk, comertlik ve keremi bol olan, Allah'in kulu. -
Macid kelimesi, Allah'in isimlerindendi. (bkz. el-Ma-cid).
ABDULMALIK: (Ar.) Er. - Sahip olan, her seyin mulkiyetinin sahibi olan Allah'in kulu. - Malik;
Allah'in isimlerindendi. "Abd" takisi almadan kullanilmaz.
ABDULMECID: (Ar.) Er. - Sani buyuk ve yuksek olan, san ve onur sahibi yuce Allah'in kulu. -
Mecid kelimesi Allah'in 99 isminden biridir. Sultan Abdulmecid Han: 31. Osmanli padisahi.
ABDU'L-MELIK: (Ar.) Er. - Her sey uzerinde tasarruf ve hukmeden tek hukumdar Allah'in kulu.
el-Melik, Allah'in isimlerindendir.
ABDULMENNAN: (Ar.) Er. – Cok ihsan eden, ihsani bol olan Allah'in kulu. - Mennan kelimesi,
Allah'in sifatlarindandir.
ABDULMESIH: (Ar.) Er. - Hastalara sifa veren, mesih Isa'nin kulu.-(bkz. Mesih). Isim olarak
kullanilmaz.
ABDULMETIN: (Ar.) Er. - Metanetli, saglam, dayanikli olan Allah'in kulu. - (bkz. Metin).
Allah'in isimlerin-dendir.
ABDULMUCIB: (Ar.) Er. - Kendisine yonelip yalvaranlarin isteklerine cevap veren, onlarin dua
ve tevbelerine icabet eden yuce Allah'in kulu. Mucib, Esmau'l-Husna'dandir. - (bkz. el-Mucib).
ABDULMUHSI: (Ar.) Er. - Butun varliklarin sayisini tek tek bilen Allah'in kulu. - Muhsi,
Esmau'l-Husna'dandir.
ABDULMUHYI: (Ar.) Er. - Hayat veren, can ve ruh veren, butun canlilari ve hayati diri tutan
Allah'in kulu. - Muhyi, Allah'in 99 isminden birisidir, (bkz. Muhyi).
ABDULMUID : (Ar.) Er. - Yaratilmislari yokettikten sonra tekrar dirilten Allah'in kulu. - Muid
Allah'in 99 isminden birisidir, (bkz. el-Muid).
ABDULMUIZ: (Ar.) Er. - Muiz'in, izzet veren, sereflendiren Allah'in kulu. - (bkz. el-Muiz).
Allah'in isimlerindendir.
ABDULMUMIN: (Ar.) Er. - Gonullerde iman nurunu yerlestiren, kendisine yonelenlere, iman
nasib ederek onlari hidayetine alan, koruyan yuce Allah'in kulu. - Mu'min, Allah'in
isimlerindendir.
ABDULVACID: (Ar.) Er. - Yoktan vareden, meydana getiren, diledigini aninda elde eden,
zenginlik ve servetine nihayet bulunmayan Vacid'in kulu. Vacid, Allah'in isimlerindendir. -
(bkz. el-Vacid).
ABDULVAHID: (Ar.) Er. - Tek ve essiz olan, zatinda sifatlarinda, hukumlerinde, islerinde
asla benzeri olmayan Allah'in kulu. - Vahid kelimesi Cenab-i Hakk'in Kur'an'da zikredilen 99
isminden birisidir, (bkz. el-Vahid).
ABDULVALI: (Ar.) Er. - Butun alemleri ve meydana gelen butun olaylari tedbir ve idare
eden Allah'in kulu. - Vali, Esmau'l-Husna'dandir. (bkz. el-Vali).
ABDULVARIS: (Ar.) Er. - Gercek servet ve zenginliklerin mutlak sahibi. Butun
zenginliklerin son ve asil sahibi olan yuce Allah'in kulu. - Varis kelimesi Allah'in
isimlerindendir. (bkz. el-Varis).
ABDULVASI: (Ar.) Er. - Vasi'nin kulu.Genislik sahibi ve musade edici, darlik, fakirlik ve
sikintidan munezzeh olan Allah'in kulu. - Vasi kelimesi, Allah'in isimlerindendir. (bkz. el-
Vasi).
ABDULVEDUD: (Ar.) Er. - Vedud'un kulu.- Allah'in isimlerinden. Vedud; iyi amel sahibi
kullarini seven, onlara rahmet ve rizasini yonelten, sevilmeye ve sayilmaya, dostlugu
kazanilmaya yegane layik olan yuce Allah anlamindadir.
ABDULVEHHAB: (Ar.) Er. - Cok cesitli nimetleri daima bagislayan Allah'in kulu. Vehhab,
Allah'in isimle-rindendir. - "Abd" takisi almadan kullanilmaz.
ABDULVEKIL: (Ar.) Er. - Kendisine tevekkul edilen, kudretiyle kullarinin islerini halleden,
onlara yardimci olan yuce Allah'in kulu. - Vekil. Allah'in isimlerindendir. (bkz. el-Vekil).
ABDULVELI: (Ar.) Er. - Kendisine iman edenlerin dostu ve yardimcisi. Yarattiklarina
mutevelli ve nazar edici olan Allah'in kulu. - el-Veliyy kelimesi Allah'in isimlerindendir. (bkz.
el-Veli).
ABDUNNAFI: (Ar.) Er. - Yararli seyleri ve sebeplerini kudretiyle yaratan Allah'in kulu. -
Nafi kelimesi, Allah'in isimlerindendir. (bkz. en-Nafi).
ABDUNNASIR: (Ar.) Er. - Yardim eden, Yardimcilarin en hayirlisi, mu'minlere nusrct ve
zafer veren Allah'in kulu. - Nasir, Allah'in sifatla-rindandir.
ABDUNNASIR: (Ar.) Er. - Yardimci, yardim eden Allah'in kulu.
ABDUNNUR: (Ar.) Er. - Nur sahibi, aydinlik, parlaklik sahibi olan Allah'in kulu. - Nur,
Allah'in isimlerindendir.
ABDURRAFI: (Ar.) Er. - Rafi'nin kulu. (bkz. er-Rafi). Allah'in isimlerinden
ABDURRAHIM: (Ar.) Er. - Merhametli, esirgeyen, koruyan, aciyan, ahirette mumin
kullarina merhamet eden Allah'in kulu.- er-Rahim, Allah'in isimlerindendir.
ABDURRAUF: (Ar.) Er. - Cok lutuf, sevkat ve rahmet eden. Onlari belli nimetlerle dengeli
yasatan, seviyelendiren Allah'in kulu. (bkz. Rauf).
ABDURRESID: (Ar.) Er. - Allah'in isimlerinden. Resid'in kulu.- (bkz. er-Resid).
ABDURREZZAK: (Ar.) Er. - Butun mahluklarin rizkini veren Allah'in kulu. - Rezzak,
Allah'in isimlerindendir. "Abd" takisi almadan kullanilmaz.
ABDUSSAMED: (Ar.) Er. - Kimseye hicbir seye muhtac olmayan, Allah'in kulu. - Samed,
Allah'in isimlerindendir. "Abd" takisi almadan kullanilmaz. Turk dil kurali acisindan "d/t"
olarak kullanilir.
ABDUSSELAM: (Ar.) Er. - Baris, rahatlik, selamete cikaran, selam eden, zevalsiz ebedi olan
Allah'in kulu. - es-Selam kelimesi, Allah'in isimlerindendir. "Abd" takisi almadan
kullanilamaz.
ABDUSSEMI: (Ar.) Er. - Her seyden arinmis olarak butun sesleri, sozleri ve kelimeleri isitip
ayirdeden yuce Allah'in kulu. (bkz. es-Semi').
ABDUSSETTAR: (Ar.) Er. - Gunahlari orten, gizleyen Allah'in kulu.
ABDUSSAHID: (Ar.) Er. - Sahid'in kulu. Gorunen ve gorunmeyen esyanin hepsini gorucu ve
tasarruf edici olan ve her seyi musahade altinda bulunduran Allah'in kulu. - Sahid, Allah'in
isimlerindendir. (bkz. es-Sahid).
ABDUSSEKUR: (Ar.) Er. - Emrine uyan, yasaklarindan sakinan kullarini seven ve cok
ikramda bulunan Allah'in kulu. - Sekur, Allah'in isimlerindendir. "Abd" takisi almadan
kullanilmaz.
ABDUZZAHIR: (Ar.) Er. - Varlik ve birligi sonsuz sayida eserler ve delillerle belli olan
Allah'in kulu. - ez-Zahir, Allah'in isimlerindendir. (bkz. ez-Zahir).
ABER: (Ar.) Er. - Hz. Nuh'un erkek torunu.
ABENDAM: (Fars.) Ka. - Guzel vucutlu, guzellik.
ABGUN: (Fars.) Er. - 1. Mavi renk. Gok. 2. Parlak. 3. Nisasta.
ABHER: (Ar.) Er. 1. Nergis cicegi. 2. Yasemin. 3. Zerrin kadehi cicegi. 4. Dolu kab.
ABILAY HAN: (Tur.) Er. - Orta cuz Kazak Hani. Ulkesini Cinlilere, Hive hanliklarina karsi
ustaca savundu (1711-1781).
ABISKA NOYAN: (Tur.) Er. - Ilhanli komutan. (XIII-XIV. yy.) bkz. Abusga.
ABHIZ: (Fars.) Er. 1. Buyuk dalga. 2. Kaynak. 3. Su yolu.
ABID: (Ar.) Er. Allah'a ibadet eden, cok ibadet eden, zahid. Kullar, koleler.
ABIDE: (Ar.) Er. - Anit. Onemli ve degerli yapit.
ABIDIN: (Ar.) Er. - Ibadet edenler-Zeyne'l-Abidin'den kisaltma isim ad. Zeynelabidin: Hz.
Ali'nin torunlarindan biri, ibadet edenlerin ziyneti.
ABSAR: (Ar.) Ka.- Selale.
ABUSKA: (Tur.) Er. - Koca, zevc, yasli erkek.
ABUZER: (f.a.i.) Er. - Altin suyu. Altin suyu gibi parlak ve gorkemli. Yahut Ebu Zer (el-
Gifarî) isminin fonetik degisiklige ugramis sekli.
ABUZETTIN: (Ar.) Er. - Din yolunda cabuk, hizli giden
ACA: (Tur.) Er. 1. Amca, agabey. 2. Guclu kuvvetli, basladigi isi bitiren. 3. Buyuk
ACABAY: (Tur.) Er. - (bkz. Aca).
ACAHAN: (Tur.) Er. - (bkz. Aca).
ACAR: (Tur.). 1. Becerikli. 2. Atilgan, ele avuca sigmaz. 3. Halk. 4. Yeni, taze- Erkek ve
kadin adi olarak kullanilir (orfte). Acar, Sirri: 1967 Dunya Gures sampiyonu Turk.
ACARALP: (Tur.) Er. - Yigit, becerikli, cesur kisi.
ACARBAY: (Tur.) Er. - Dogan Acarbay, olimpiyatlarda yarismis Turk atlet, 1948.
ACARER: (Tur.) Er. - (bkz. Acaralp).
ACARKAN: (Tur.) Er. - (Acaralp).
ACARMAN: (Tur.) Er. - Cevik, becerikli, girisken.
ACAROZ: (Tur.) Er. - Ozunde yigitlik bulunan.
ACARSOY: (Tur.) Er. - Yigit, soylu.
ACEM: (Ar.) Er. 1. Arap olmayan milletlerin hepsi 2. Acik ve dogru Arapca konusamayan
kimse 3. Ozellikle Iranli, Iran halkindan biri. Acem Bekir Efendi: Turk Reisu'l-Kuttab, 1723.
ACER: (Ar.) Ka. - Hz. Ismail (a.s.)'in annesi (bkz. Hacer).
ACLAN: (Ar.) Er. - Hizli, cabuk, telasli. Osman Bey ile cagdas olan 14. yy. ortalarinda
yasamis Karasi Beyi.
ACUN: (Ar.) Er. - Dunya, varlik.
ACUNAL: (Tur.) Er. - Dunyayi kapsayan, dunyayi fetheden.
ACUNALP: (Tur.) Er. - (bkz. Acunal).
ACUNMAN: (Tur.) Er. - Dunyaca taninmis, unlu.
ACANGUL: (Tur.) Ka. - (bkz. Gul).
ACE: (Tur.) Ka. - Sumatra adasinin en kuzey kismi. Onceleri burada Ace Islam devleti
hukum surerdi. Simdi ise Hollanda somurgesidir.
ACELYA: (Yun.i.) Ka. - Kokusuz, fundagillerden cesitli renklerde cicekler acan bir bitki.
ACIL: (Tur.) Ka. - Acilmak eyleminden emir; serpil
ACILAY: (Tur.) Ka. - Ayin dolunay halinde olmaya baslamasi
AD: (Ar.) Er. - Cok eskiden Yemen taraflarinda bulunan ve Hud peygamber tarafindan imana
getirilemedigi icin Allah tarafindan yok edildigine inanilan bir kavmin adi. Kur'an-i Ke-rim'de
bu kavim ayni isimle anilmis ve baslarindan gecen hadiseler genisce ele alinmistir.
ADAHAN: (Tur.) Er. - Adanin hakimi, yoneticisi.
ADAL: (Tur.) Er. - "Adin yayilsin, un kazan" manasinda.
ADALEDDIN : (Ar.) Er. - Dinin adaleti- Turk dil kurali acisindan "d/t" olarak kullanilir.
ADALET: (Ar.) Ka./Er. - 1. Hakka riayctkarlik, hak tanirlik, haklilik, dogruluk. 2.
Haksizliktan uzaklasma. 3. Duzenli ve dengeli davranma. 4. Hakkaniyet.
ADANIR: (Tur.) Ka./Er. - Sanli, sohretli
ADEM: (Ib.h.i.) Er. 1. Allah'in yarattigi ilk insan, insan soyunun atasi ve ilk peygamberi. 2.
Adam. 3. Iyi, temiz kimse. Adem (a.s.) ilk insan ve ilk isimlendirilen varlik. Kur'an'da Hz.
Adem'in 25 yerde ismi gecer.
ADETULLAH: (Ar.) Er. - Allah'in kanunu, ilahi sunnet.
ADEVIYE: (Ar.) Ka. 1. Iyilik, yardimseverlik. 2. Unlu hanim mutasav-vife.
ADIGUZEL: (Tur.). Ka./Er. - Guzel isim. Verilen ismin guzel olmasi.
ADIL: (Ar.) Er. 1. Dogruluk gosteren. Dogru. 2. Esit, es, musavi. 3. Adaletli davranan.
Kur'anî bir isimdir. Allah'in emirlerini hakkiyla uygulayan anlamina gelir. Rasid halifelerin 2.
cisi Omer b. el-Hattab'in meshur lakabi.
ADILE: (Ar.) Ka. 1. Dogruluk gosteren. 2. Dogru- Her isinde adalet, dogruluk bulunan
hukumet. 3. Adile Sultan; Osmanli doneminde Bagdat'ta valilik yapan Suleyman Pasa'nin
hanimi. Adina bir cami bir de kervansaray yapilmistir.
ADILHAN: (a.t.i.) Er. - Adil yonetici.
ADIL GIRAY: (a.t.i.) Er. - Kirim ve-liahti. (1548- Kazvin 1579) Devlet Giray'in oglu.
Osmanli-Iran savasinda Osmanlilara yardimci oldu. Ikinci Samah
savasini kazanan Iranlilarca tutsak edildi ve Kazvin'de oldu.
ADIN: (Ar.) Er. - Cennet (Adn).
ADIY: (Ar.) Er. - Savasci, savastan geri durmayan, mucahid. Adiy b. Hatim et-Tai: 630
yilinda musluman oldu. Babasi gibi comertti. Kabilesinde Islam'dan donme egilimleri gorunce
engel oldu. Cemel vakasinda Hz. Alinin yaninda yer aldi.
ADNAN: (Ar.) Er. - Cennette olumsuzluge kavusan kimse.
ADNI: (Ar.) Er. 1. Adin'a mensup, (bkz. Adnan). 2. Cennete girmeye hak kazanan. Adni
Recep Dede. Turk mutasavvif, sair. (Belgrat 1688).
ADNIYE: (Ar.) Ka. - (bkz. Adni).
AFAFET: (Ar.) Ka. 1. Afiflik, temizlik, temiz olan. 2. Fenaliktan, gunah islemekten kacinma.
3. Namuslu olmak.
AFET: (Ar.) Ka. 1. Buyuk felaket, bela, musibet. 2. Cok guzel kadin, dilber
AFFAN: (Ar.) Er. - Kotu seylerden kacinan, kotuluklerden uzaklasan, temiz. Ashab'dan bu
ismi kullananlar olmustur.
AFGAN: (Ar.) Er. - Heyecanli, cabuk ofkelenen. Orta Asya'da yasayan musluman bir kavim.
Cemalettin Af-gani: Musluman alimlerden.
AFIF: (Ar.) Ka. 1. Iffetli, namuslu, irz ve namus sahibi kadin. 2. Dogru, haramdan sakinan,
yolsuzluga sapmaz kisi.
AFIFE: (Ar.) Ka.. - (bkz. Afif). IV. Mehmed'in hanimi.
AFIL: (Ar.) Er. 1. Uful eden, gurub eden, batan (gunes, yildiz). 2. Gorunmez olan, kaybolan
AFITAB: (Fars.) Ka.l. Gunes, gun isigi. 2. Cok guzel, dilber, parlak yuz.
AFRA: (Ar.) Ka. 1. Ayin onucuncu gecesi. 2. Beyaz toprak. Afra binti Ubeyde: Sahabe
hanimlardan.
AFSAR: (Tur.) Er. 1. Oguz Turklerinin 24 boyundan biri. Turkiye, Iran, Azerbaycan ve
Afganistan'da daginik olarak yasamaktadirlar. 2. Cabuk is goren, cevik, atilgan
AFSIN: (Tur.) Er. - Zirh, silah. Afsin bey: Selcuklu komutani. ( XI. yy.). Gumustigin'le birlikte
Anadolu savaslarina cikti. Malatya'da Bizans ordularini yendi. Marmara kiyilarina kadar ilerledi
(1079).
AFTABE: (Fars.) Ka. - 1. Su kabi. 2. Gunes biciminde yapilan mucevher.
AFUV: (Ar.) Er. - Daima affeden, merhametli. Esmau'l-Husna'dandir. "Abd" takisi alarak
kullanilir.
AGAH: (Fars.) Er. - Bilgili, haberli, uyanik, afif. Vakif olmus, malumatli. Agah Efendi: (1744-
1824). Turk devlet adami.
AGAN: (Tur.) Ka.- Akanyildiz, agma
AGER: (Tur.) Er. - Temiz, dogru kimse
AGRA: (Ar.) Er. - Cok sevimli, cok yakisikli.
AGA: (Tur.) Er. 1. Yaslanma manasina gelen "agmak"tan. Buyuk, efendi. Buyuk kardes, agabey.
2. Amir, bas, reis. Eski devlet teskilatimizda bazi idarecilere verilen unvan. 3. Osmanli devletinde
okuma-yazma bilenlere verilen seref unvani. 4. Halkin saygisini kazananlara verilen unvan. 5. Erkek,
es, koca. 6. Eski buyuk konaklarda calisan hizmetlilerin basi. Eski Turklerde soylu aileye
mensup kadinlar da bu unvani kullanmislardir.
AGAHAN: (Tur.) Er. - Nizari Ismaili imamlara verilen unvan. Dogu Turk-cesinde agabey
anlaminda da kullanilmistir. Turk kokenli Kacarlarin onur unvaniydi. Aga Han: Nizari
Ismailîlerin dini onderi.
AGAR: (Tur.) Er. - 1. Beyaz renkli. 2. Acik tavirli, samimi. 3. Asil, onurlu, serefli.
AGANER: (Tur.) Er. - Saf, temiz, duru insan.
AGCA: (Tur.) Ka. - Beyaz tenli kadin.
AGGUL: (Tur.) Ka. - Beyaz gul, ak gul.
AHAD: (Ar.) Er. 1. Bir, kisi, kimse. 2. Birler, birden dokuza kadar olan sayilar. 3. Unlu Turk
denizcilerinden Ahad bey (Umur bey donanmasindan).
AHAVI: (Ar.) Er. - 1. Kardesce, dostca. Kardes gibi.
AHBARI: (Ar.) Er. - Haber veren, rivayet eden.
AHDI: (Ar.) Er. - Ahd, and icabi veya ahd ve ahda muteallik. Ahdî, Turk tezkire yazan ve Divan
sairi (Bagdat 1593).
AHENK: (Fars.) Ka. 1. Uygun, uyum duzen, armoni. 2. Renkler arasinda uygunluk. Sesler
arasinda uygunluk, duzen, makam. 3. Calgili eglence-Saz takiminca icra edilen beste. 4. Kasit,
niyet.
AHFA: (Ar.)- Kalb, ruh, sir, hafi, ah-fa seklinde siralanan "Ietafet-i hamse" sonuncusuna
verilen ad.- Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AHFAZ: (Ar.) Er. - 1. Bellegi cok kuvvetli. 2. Kur'an'i en iyi hifzetmis kisi. 3. Alcak gonullu.
AHFES: (Ar.) Er. 1. Kucuk gozlu, zayif bakisli. 2. Yalniz gece goren kimse. Ahfes lakabinda
uc buyuk Arap alimi vardir. Abdulhamid, Said b. Mes'ade, Ali b. Suleyman.
AHI: (Ar.) Er. 1. Ahi ocagina mensup olan kimse. 2. Comert, eliacik. Ahi Benli Hasan. Turk
sairi. Yavuz doneminde yasamis ve Sirinu Perviz mesnevisini yazmistir.
AHID: (Ar.) Er. 1. Bir seyin yerine getirilmesini emretmek. 2. Soz vermek. Emir, talimat,
taahhut, anlasma, yukumluluk.
AHKAF: (Ar.) Er. 1. Kum firtinasi 2. Kur'an-i Kerim'in 6. suresi. Araplar bu ismi,
Arabistan'in guneyinde, kimsenin bilmedigi ve giremedigi cole vermislerdir.
AHLA: (Ar.) Ka. - Cok tati. Pek sirin.
AHLAS: (Ar.) Er. - 1. Saf, halis, ka-risimsiz. 2. Iyi yurekli, temiz kimse. 3. Kur'anî istilahta,
Allah'a halis olarak yonelip ihlaslilikta ileri bir dereceye varmis kul.
AHMED: (Ar.) Er. - Cok, en cok ovulmus, methedilmis. Kur'an-i Kerim'de Saf suresinin 2.
ayetinde: Hz.Isa, Israilogullarina: "...adi Ahmed olan peygamberi de mujdeleyici olarak
geldim" seklinde gecen isimlendirme ile Peygamberimizin isimlerinden birisi olarak anildi ve
kullanilmaya baslandi.- Turk dil kurali acisindan "d/t" olarak kullanilir. Ahmed-i Muhtar, Hz.
Muhammed (s.a.s).
AHMER: (Ar.) Er. - Kirmizi, kizil.
AHNEF: (Ar.) Er. 1. Ayaklan carpik ve egri bugru olan. Daha cok lakap olarak kullanilir.
Ahmet b. Kays, as-habdan.
AHNES: (Ar.) Er. - Basik ve sivri burunlu. Daha cok lakap olarak kullanilir.
AHRA: (Ar.) Ka. - Daha layik, munasip, uygun
AHSA: (Ar.) - Arabistan'in Kuveyt-Katar kismina verilen isim- Erkek ve kadin adi olarak
kullanilir
AHSEN: (Ar.) - Daha guzel, cok guzel, en guzel. Erkek ve kadin adi olarak kullanilir. Ahseni
takvim: En guzel sekil. Kur'an-i Kerim'in Tin suresinin 3. ayetinde insanin ahsen-i takvim
uzere yaratildigi beyan buyurulmaktadir. Ahsen kelimesi, Kur'an'da 16 yerde zikredilmistir.
AHTER: (Fars.) Ka. - Yildiz.
AHU: (Fars.) Ka. 1. Ceylan, karaca, gazal. 2. Guzel, ince alimli kadin. 3. Gozleri ceylan
gozune benzeyen kadin. 4. Kardes, dost
AHVER: (Ar.) Er. -1. Musteri yuzlu, guzel gozlu adam. 2. Zeki, akilli.
AHVES: (Ar.) Er. - Cesur, kahraman, yigit.
AISE: (Ar.) Ka. - 1. Yasayan, zenginlik ve bolluk goren. Yasayis. Aise binti Ebu Bekir.
Peygamberimiz (s.a.s)'in hanimlarindan. Muhterem annelerimizden biri olan Aise (r.a.) Islami
bilgisi ve fakihligi ile de meshurdur (bkz. Ayse).
AJDA: (Tur.) Ka. 1. Filiz surgun. 2. Centik centik olan sey
AKABE: (Ar.) Er. 1. Sarp gecit, cikilmasi zor yokus. 2. Tehlike. Atlatilmasi zor gucluk,
muhtira.
AKAD: (Tur.) Er. - Dogruluguyla, durustluguyle taninmis kimse.
AKALP: (Tur.) Er. - Dogrulugu ve durustluguyle taninan kimse.
AKALIN: (Tur.) Er. - Alni acik, sucu olmayan, onurlu. Akalin (Besim O-mer Pasa). Turk
hekim.
AKANAY: (Tur.) Ka. - Yildiz kumesi.
AKANSEL: (Tur.) Er. 1. Akarsu. 2. Uzun mesafeler gecerek denize dokulen akarsu.
AKAR: (Tur.) Er. 1. Akip gecen. 2. Gelir getiren.
AKASMA: (Tur.) Ka. - Beyaz, mavi, morumsu, pembe cicek veren yabani, tirmanici bir
bitki.
AKASOY: (Tur.) Er. - Sevilen, sayilan soydan gelen
AKASYA: (Yun.i.) Ka. - Kucuk sira yaprakli, golgeli kucuk cinsleri sus icin yetistirilen
baklagillerden bir agac. Salkim agaci da denir.
AKAY: (Tur.)- Beyaz ay, ayin tam bir daire olarak dolgun, parlak gorundugu evre. Ak ve ay
kelimelerinden
birlesik isim. Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AKBATU: (Tur.) Er. - Yigit erkek.
AKBATUN: (Tur.) Er. - (bkz. Akbatu).
AKBEHMEN: (Tur.) Er. Peygamber ciceginin esanlamlisi.
AKBILGE: (Tur.) - Alim, bilgili, durust kimse.- Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AKBOGA: (Tur.) Er. - Boga gibi guclu ve temiz sahsiyetli. Akboga Celayir: Mogol emir ve
komutani.
AKBORA: (Tur.) Er. - (bkz. Bora)
AKBUDUN: (Tur.) Er. - Temiz, taninmis soydan gelen
AKBURAK: (Tur.) Er. - (bkz. Burak)
AKCAN: (Tur.) Ka. - Temiz, durust kimse
AKCEBE: (Tur.) Er. - Beyaz zirh sahibi yigit.
AKCA: (Tur.) Ka. 1. Oldukca ak, beyazca. 2. Eskiden kullanilan kucuk gumus para, nakit. 3.
Temiz, saf, iyi niyetli kisi.
AKCAKIRAZ: (Tur.) Ka. - Bir kiraz cesidi.
AKCAKOCA: (Tur.) Er. - Temiz ve namuslu erkek. - Osman Gazi ve Orhan Gazi'nin silah
arkadasi.
AKCALI: (Tur.) Er. - Varlikli, zengin.
AKCAM: (Tur.) Er. - Kuzey Amerika'da yetisen bir cam turu.
AKCAR: (Tur.) Er. - iyi ruhlar.
AKCIL: (Tur.) - Beyazimsi, solgun Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AKCICEK: (Tur.) Ka. - Beyaz cicek- Daha cok orfte kullanilir.
AKCORA: (Tur.) Er. - Iyi ruhlar.
AKDA: (Ar.) Ka. - Himaye altinda olan cariye, kadin, kole.
AKDEMIR: (Tur.) Er. - Demir gibi guclu ve temiz yurekli. Yigit.
AKDES: (Ar.) Er. - En kutsal.
AKDIL: (Tur.) Er. - Iyi, dogru, guzel konusan kisi.
AKDOGAN: (Tur.) Er. - (bkz. Dogan).
AKDORU: (Tur.) Er. - Dorugu bulutlu dag.
AKEL: (Tur.) Er. 1. Dogru, durust isler yapan kimse. Durust, guvenilir erkek.
AKERGIN: (Tur.) Er. - (bkz. Akerman).
AKERMAN: (Tur.) Er. - Durust, soylu, temiz kisi.
AKGIRAY: (Tur.) Er. - (bkz. Akergin)
AKGUL: (Tur.) Ka. - Beyaz gul.
AKGUN: (Tur.) Er. - Mutlu, sevincli gun.
AKHAN: (Tur.) Er. - Durust hakan.
AKALP: (Tur.) Er. - Comert, eli acik yigit.
AKIMAN: (Tur.) Er. - Comert, eli acik kimse.
AKIN: (Tur.) Er. - Her engeli asan, gucluklerden yilmayan, hizli hareket kabiliyetine sahip.
AKINALP: (Tur.) Er. - Akin yapan yigit. Yigit.
AKINCI: (Tur.) Er. -Osmanlilarda ileri karakol. Ani vurkaclarla dusmanlarinin moralini bozan uc
suvarileri. Hafif suvari.
AKINER: (Tur.) Er. - (bkz. Akinalp)
AKINTAN: (Tur.) Er. - Tan yeri agarirken yapilan akin
AKIF: (Ar.) Er. 1. Bir seyde sebat eden. 2. Ibadet eden, ibadet maksadiyla mubarek bir yere
cekilen. I'tikafa giren. 3. Direnen. M. Akif Er soy: Unlu sair ve yazarimiz. Safahat'in yazan.
Istiklal marsini telif etmistir.
AKIFE: (Ar.) Ka. 1. Bir sey uzerinde azimle duran, sebatli, kararli. 2. Ibadet eden hanim.
AKIL: (Ar.) Er.- Akilli, akil sahibi. Uslu, kavrayisli. Ali b. Ebi Talib'in kardesi. Akil b. Ebi Talib.
AKILE: (Ar.) Ka.- (bkz. Akil)
AKIPEK: (Tur.) Ka. - Ipek gibi kadin.
AKIS: (Ar.) Ka. 1. Yanki. 2. Isigin veya bir seklin bir satha carpip orada gorunmesi, yansi. 3. Zit,
ters, muhalif.
AKKOR: (Tur.) Ka. - Isik sacacak akliga varincaya kadar isitilmis olan.
AKKIZ: (Ar.) Ka.- Beyaz kadin.
AKMAN: (Tur.) Er. 1. Temiz, beyaz, guzel insan. 2. Yasli kimse.
AKMANER: (Tur.) Er.- (bkz. Akman).
AKMAR: (Ar.) Ka. - Aylar, yildizlar.
AKMER: (Ar.) Ka. - Ay gibi beyaz (yuz)
AKNUR: (t.a.i.) Ka. - Beyaz nur.
AKOZ: (Tur.) Er. - Ozu sozu dogru kisi, temiz kisilikli.
AKPINAR: (Tur.)- (bkz. Pinar).
AKSAN: (Tur.) Er.- Iyi ve temiz taninmis kimse.
AKSEN: (Tur.) Ka.- Sen aksin, temizsin, dogru ve namuslusun.
AKSEVIL: (Tur.) Ka. - (bkz. Sevil).
AKSIN: (Tur.) Er.- Temiz, dogru, durustsun.
AKSOY: (Tur.) Er. - Temiz soylu.
AKSUN: (Tur.) Er. - (bkz. Aksu).
AKSUNA: (Tur.) Ka. -Ak renkli yaban ordegi.
AKSUNER: (Tur.) Er.- (bkz. Aksungur).
AKSUNGUR: (Tur.) Er.-Dogan cinsinden bir nevi av kusu. - Aksungur b. Abdullah. Meliksah
zamaninda Halep'in hakimligini, yoneticiligini yapan Turk Emiri.
AKSU : (Tur.) Ka. 1. Temiz, piril piril su gibi. 2. Nehir
AKSUYEK: (Tur.) Er. - Eski Turklerde soylu anlaminda kullanilirdi.
AKSEMSEDDIN: (t.a.i.) Er.- Dinin gunesi.- Turk din bilgini ve hekim. (Sam 1389-Goynuk
1459). Fatih'in hocasidir. Istanbul'un fethinde bulundu. Unlu sahabi komutan Eba Eyyub el-
Ensari'nin mezarini buldugu soylenir. Turk dil kuralina gore "d/t" olarak kullanilir.
AKSIN: (Tur.) 1. Az ak, akimsi.2. Derisinde, killarinda ve gozlerinde dogustan boya maddesi
bulunmadigi icin her yani beyaz olan (insan, hayvan).
Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AKSIT: (Tur.) Er. - Kutlu ugurlu. 2. Ak. 3. Gunes, nur, aydinlik. Aksit Muhammed b. Tugac:
Ihsidiler devletinin kurucusu.
AKTAY: (Tur.) Er. - Beyaz tay. Turkler'de cok kullanilan bir isimdi.
AKTAC: (Tur.) Er. - Beyaz tac.
AKTAN: (Tur.) - Aydinlik, mehtapli gece.
AKTAR: (Tur.) Er. - Parlak, aydinlik sabah.
AKTAS: (Tur.) Er. - Mermer.
AKTEKIN: (Tur.) Er. - Parlak, gorkemli, temiz huylu yigit.
AKTEMUR: (Tur.) Er. - Akdemir.
ARTIMUR: (Tur.) Er. - (bkz. Aktemur).
AKTOLGA: (Tur.) Er. - (bkz. Tolga).
AKTUG: (Tur.) Er. - (bkz. Aytug).
AKYIL: (Tur.) Er. -Temiz, guzel sene. - Erkek ve kadin adi olarak da kullanilir.
AKYILDIZ: (Tur.) - Aksama dogru dogan parlak yildiz. Coban yildizi, sabah yildizi.
AKYIGIT: (Tur.) Er.- Durustlugu ve temizligiyle taninmis yigit.
AKYOL: (Tur.) Er. - Durust, dogru ve iyi yol.
ALAADDIN: (Ar.) Er. -Dini yuceltmek icin din ugruna calisan kimse. Alaaddin Keykubad (1192-
1237) Anadolu Selcuklu Sultani. - Turk dil kurallari acisindan "d/t" olarak kullanilir.
ALACAN: (Tur.) Er. - (bkz. Akan).
ALAGUN: (Tur.) Ka. - Yazin gunes buluta girdigi zamanki golgeli hava.
ALAMET: (Ar.) Ka. 1. Isaret, iz, nisan. 2. Remiz, sembol. 3. Belirti, emare. 4. Cok iri,
sasilacak buyuklukte (mec.).
ALANALP: (Tur.) Er. - Ulke alan, fetheden, fatih.
ALANAY: (Tur.) Er. - (bkz. Alanalp).
ALANER: (Tur.) Er. - (bkz. Alanalp).
ALANGOYA: (Mog.) Ka. 1. Altin geyik. 2. Unlu Mogol destaninin kutsal sayilan kadin
kahramani.
ALANGU: (Tur.) Er. -Altin geyik.
ALANUR: (Ar.) Ka. - (bkz. Nur).
ALAPINAR: (Tur.) Ka. - (bkz. Pinar).
ALATAN: (Tur.) Er. - Gunes dogmadan once ufukta beliren karisik renkler.
ALATAY: (Tur.) Er. - Derisinde benekler olan tay.
ALCAN: (Tur.) Ka. - Can alici guzel. Can alan, cesur, yurekli.
ALEMDAR: (a.f.i.) Er. 1.Bayrak veya sancak tutan, tasiyan, bayraktar, sancaktar. 2. Ise
onderlik eden. Alemdar Mustafa Pasa: Osmanli veziri.
ALEV: (Tur.) Ka. 1. Atesten ve yanici cisimlerden cikan parlak, cesitli sekillere giren
gazlardan meydana gelen seffaf dil, yalim. 2. Ask atesi, sevda. 3. Alimli, cazibeli kadin.
ALEVI: (Ar.) Er. - Hz. Ali soyundan, Hz. Ali'ye hususi ilgi gosteren, ona taraftar olan. Sii
mezhebinin kollarindan biri.
ALGAN: (Tur.) Er. - Alan, fetheden, fatih.
ALGIN: (Tur.) Er. 1. Guclu, iyi, guzel, sicakkanli, sevimli. 2. Sevdali, asik, vurgun. 3. Hizli
akan su. 4. Renksiz, ciliz, zayif.
ALGUHAN: (Tur.) Er. - Cagatay hanligi hukumdari. (1266). Orta Asyayi ele gecirip
Harezmden Afganistan'a kadar sinirlarini genisletti. Cengiz'in yasalarini siddetle uyguladi.
ALGUN: (Fars.) Ka. 1. Akli alinmis. 2. Al renginde, koyu ve parlak pembe. 3. Tumsek, tepe.
ALGUNE: (Fars.) Ka. 1. Serap. 2. Allik.
ALGUL: (Tur.) Ka. - Kirmizi gul.
ALI: (Ar.) Er. 1. Yuce, ulu, yuksek. 2. Hz. Ali: Ebu Talib'in oglu. Peygamberimizin
amcazadesi ve kizi Fatma (r.anha)'nin kocasi. Dorduncu halife.
ALICAN: (a.f.i) Er. - Ali ve can isimlerinin bir araya gelmesinden meydana gelmistir. - (bkz.
Ali ve Can).
ALICENGIZ: (a.t.i.) Er. - Akla gelmez, seytanca, beklenmedik ve umulmadik tarzda
anlamlan ile "Alicengiz oyunu" deyiminde gecer.
ALIGUHER: (a.f.i.) Er. - Yaratilisi ve mayasi yuce ve degerli olan.
ALI HAN: (a.t.i.) Er. - Yuce han.
ALIKADR: (Ar.) Er. 1. Yuksek kiymette olan, cok kiymetli, cok takdir edilen, cok saygideger.
2. Meshur bir cesit lale.
ALIM: (Ar.) Er. 1. Cok okumus, bilgin.,2. Cok bilen. 3. Sonsuz. Ilim sahibi. Allah'in
sifatlarindandir. Kur'an'da Cenab-i Hakk'in ismi olarak 13 yerde gecer. "Abd" takisi alarak da
kullanilir.
ALIME: (Ar.) Ka. - (bkz. Alim).
ALINAK: (Tur.) Er. - Dogru, guvenilir.
ALISAH : (a.f.i.) Er. - Hukumdarlarin en yucesi. Alisah Taceddin. (?-1324). Ilhanli veziri.
ALISAN: (a.f.i.) Er. - San ve serefi yuce ve yuksek olan cok degerli.
ALIYAR : (a.f.i.) Er. 1. Yar, dost, sevgili. 2. Alinin dostu, sevgili adi. 3. Yuce dost. - Birlesik isim
ALIYE: (Ar.) Er. - Yuce, yuksek, bir seyin en yukarisi, tepesi. - (bkz. Ali).
ALKAN: (Tur.) Er. - Kirmizi kan. Alkan bey: Turk denizci. Selcuklularin egemenligindeki
Iznik'te Ebu'l-Kasim'in donanma komutani.
ALKIM: (Tur.) Er. - Gokkusagi. Alkim (Ulug Bahadir) Turk Arkeolog.
ALKIN: (Tur.) Er. 1. Sevdali, asik, vurgun. 2. El cirpma, ovme.
ALKUR: (Tur.) Er. - Hep, butun, herkes.
ALLAHVERDI: (a.t.i.) Er. - Iran'da yasayan bir Turkmen kabilesinin adi.
ALP: (Tur.) Er. 1. Eski Turklerde kahraman, yigit, cesur, bahadir, pehlivan. 2. Seyfi kola mensup,
savasci, futuvvct ehli. Alperen, Alpgazi. Bu isim Islam'dan sonra da Turkler arasinda kullanilmaya
devam etti.
ALPAGU: (Tur.) Er. 1. Tek basina dusmana saldiran yigit. 2. Eski Turklerde bir rutbe adi. 3. Eski
Turklerde bir kurt adi.
ALPAGAN: (Tur.) Er. - Cesur, yigit, kahraman.
ALPAK: (Tur.) Er. - Durust, kahraman, yigit.
ALPARTUR: (Tur.) Er. - Kendine guveni olan yigit.
ALPASLAN: (Tur.) Er. - Arslan gibi cesur ve yigit, savas beyi. Buyuk Selcuklu hukumdari.
Selcuklularin en buyuk zaferi sayilan Malazgirt zaferi onundur (l071).
ALPAY: (Tur.) Er. - Cesur, yigit kimse.
ALPAYDIN: (Tur.) Er. - (bkz. Alpay).
ALPBIKE : (Tur.) Er. - genc, delikanli, (bkz. Alp).
ALPCETIN: (Tur.) Er. - (bkz. Alpay).
ALPDE.MIR: (Tur.) Er. - (bkz. Alpay).
ALPDOGAN: (Tur.) Er. - Dogustan yigit olan.
ALPER: (Tur.) Er. - (bkz. Alp).
ALPEREN: (Tur.) Er. - Yigit, bahadir.
ALPERTUNGA: (Tur.) Er. - Efsanevi Turk hukumdari ve destan kahramani. M.O. 626 yillarinda
yasayip Iranlilarla uzun savaslara giren Turan (Saka) hukumdari oldugu soylenir.
Turk, Iran, Arap, Hint, Eski Yunan ve Asur kaynaklarinda kendisinden degisik adlarla
bahsedilir.
ALPGIRAY: (Tur.) Er. - Yigit hukumdar. Kirim veliahti. Bir ara Kirim Hani da oldu.
ALPHAN: (Tur.) Er. - Yigit hukumdar.
ALPKAN: (Tur.) Er. - Yigit soydan gelen.
ALPKIN: (Tur.) Er. - Keskin kilic.
ALPMAN: (Tur.) Er. - Yigit, cesur, kahraman.
ALPNUR: (Tur.) Ka. - (bkz. Alp).
ALPSOY: (Tur.) Er. - (bkz. Alpkan). Yigit ve cesur soya mensub.
ALPTEKIN: (Tur.) Er. - Kahraman sehzade. Birlesik isim. Alp: Kahraman, Tekin: Sehzade.
ALTAN: (Tur.) Er. 1. Sabahin gunes dogarkenki zamani. 2. Hakanlara verilen unvan, sultan,
padisah.
ALTAY: (Tur.) Er. 1. Asya'da Bati Sibirya ile Mogolistan'i ayiran daglik bolge. 2. Altay
daglan bolgesinde yasayan Turklerin genel adi.
ALTIN: (Tur.) Ka. 1. Parlak, san renkte, paslanmayan, kolay islenebilen, ziynet esyasi olarak
da kullanilan maden, zer, zeheb. 2. Orfte kadin adi olarak kullanilir. Zerrin (bkz. Zerrin).
ALTINBASAK: (Tur.) Ka. - Degerli kimse.
ALTINBIKE: (Tur.) Ka. - (bkz. Altinbasak).
ALTINISIN: (Tur.) Ka. - Isigin en guclu ani.
ALTINIZ: (Tur.) Ka. - (bkz. Altinisik).
ALTINTAC: (Tur.) Ka. - Altindan tac.
ALTUG: (Tur.) Er. - (bkz. Tug).
ALTUNAY: (Tur.) Er. - Ay'in san renkli hali
ALTUNC: (Tur.) Er. 1. Bakir alasimi. 2.Kirmizi bakir. 3. Kirmizi, al gozlu.
ALTUNER: (Tur.) Er. - Degerli kimse.
ALTUNHAN: (Tur.) Er. - Zengin hakan. Turklerin, Cin'de hukum suren Turk-Mogol
hukumdarlarina verdikleri ad.
ALYA: (Ar.) Er. 1. Yuksek yer, yukseklik. 2. Gok, sema.
AMANULLAH: (Ar.) Er. - Allah'in bagislamasi. Allah'in korumasi.
AMID: (Ar.) Er. 1. Cok hasta. 2. Ask hastasi. 3. Baslica nokta. 4. Onder, sef, komutan. 5.
Diyarbakir'in eski adi. Ortacag'da Islam Turk devletlerinde kullanilan bazi unvanlar ve memuriyet
isimleri.
AMIL: (Ar.) Er. 1. Fail, yapan, isleyen. 2. Islam devletlerinde zekat, vergi tahsildari veya
valiler ve devlet memurlan.
AMINE: (Ar.) Ka. - Gonlu emin, kalbinde korku olmayan. - Peygamber'in (s.a.s) annesinin
adi. (bkz. Emine).
AMIR: (Ar.) Er. 1. Mamur eden, senlendiren. 2. Imar olunmus. 3. Devlete ait. 4. Kendisine
bagli gorevliler bulunan. Amir b. Abdullah b. Mes'ud: Tabiindcndir. Islam fikih bilgini.
AMIRE: (Ar.) Ka. - (bkz. Amir).
AMMAR (Ar.) Er. 1. Memur eden. 2. Bayindirlastiran. (bkz. Amir). - Ammar b. Yasir. Sahabeden.
Ilk musluman olanlardandir. Cok iskence gordu. Habesistan'a hicret etti. Annesi ilk Islam sehidcsi
Sumeyye (r. anha)'dir.
AMR: (Ar.) Er. - Uzun yasamak, uzun omurlu olmak. Amr b. Madikerib: 631'de Medine'ye gitti
ve musluman oldu. Cok yasliyken bile iyi savasti.
AMRE: (Ar.) Ka. - (bkz. Amr).
AMUZ: (Fars.) Er. - Bilen, ogrenmis, ogreten.
ANBER: (Ar.) Ka. 1. Ada baliginin bagirsaklarinda toplanan yumusak, yapiskan ve misk gibi
kokan, kul renginde madde. 2. Guzel koku. 3. Guzellerin saci.
ANDAK: (Tur.) Er. - Hemen, o anda. - Erkek ve kiz adi olarak kullanilir.
ANGIN: (Tur.) Er. 1. Taninmis, unlu, namli. 2. Bayindir.
ANI: (Tur.) - Yasanmis olaylardan bellegin sakladigi. - Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
ANIL: (Tur.) Ka. 1. Anilmak eylemi. 2. Meshur, unlu. 3. Hatirlanan.
ANIF: (Ar.) Er. 1. Sert, siddetli. 2. Hasin. 3. Gecmiste, pek yakinda, burnun ucu denecek kadar
yakindan gecen. 4. Biraz once, belirtilen, bahsedilen.
ANIFE: (Ar.) Ka. - (bkz. Anif).
ARAF: (Ar.) Er. 1. Cennet ile cehennem arasindaki yer. 2. Sert, tepe. 3. Adetler, usuller. Arafat:
Mekke'nin yakininda bulunup hacilarin arefe gunu durduklari yerdir. Bu durus haccin
rukunlerindendir.
ARAL: (Tur.) - Birbirine yakin adalar toplulugu. Orta Asya'da bir gol.
ARAM: (Fars.) Ka. 1. Dinlenme, sukun, karar. 2. Rahat, huzur, istirahat. 3. Oturma, eglenme,
ikamet etme.
ARAMCAN: (Fars.) Ka. -1. Gonul rahati. 2. Sevgili, sevilen guzel.
ARAMDIL: (Fars.) Er. 1. gonul rahati. 2. Sevilen guzel. 3. Yer mekan.
ARCA: (Ar.) Ka. -1. Temiz, namuslu. 2. Aksak, topal.
ARDA: (Tur.) Er. 1. Eskiden bazi cavuslarin elde tuttuklari uzun degnek. 2. Isaret icin dikilen
degnek. -3. Cikrikci kalemi. 4. Sonra gelen.
ARDALI: (Tur.) Er. - (bkz. Arsal).
ARDAN: (Tur.) Er. - (bkz. Arsal).
AREF: (Ar.) Er. 1. Pek maruf, cok bilinen. 2. Arif, anlayisli ve bilgili.
AREFE: (Ar.) Ka. 1. Arife, dini bayramlardan bir evvelki gun. 2. Bir onceki gun.
AREL: (Tur.) Er. - Temiz, durust kimse.
ARGU: (Tur.) Er. 1. Iki dag arasi, ucurum. 2. Orta Asya'da Issik golu cevresinde Cu ve Talas
havzalarinda yasamis Kirgizlarin en buyuk boyu. Argu Turkleri.
ARGUN: (Tur.) Er. 1. Zayif, gucsuz, duskun, dermansiz, zebun. 2. Yanyana iki kamis
dudugunden veya kartal kemiginden yapilmis kaval. - Argun: Ilhanli hukumdari. Abaka Han'in
oglu.
ARGUN: (Tur.) Er. - Temiz, aydinlik gun.
ARGUN SAH: (Tur.) Er - (bkz. Argun). Argunsah. (Nizameddin) Anadolu Selcuklu Sultani Kilic
Aslan II'nin oglu. Babasi ulkeyi ogullan arasinda pay edince, hissesine Amasya dusmustu.
ARHAN: (Tur.) Er. - Ustun nitelikli, gururlu bakan.
ARICAN: (Tur.) Er. - Temiz, dogru kimse.
ARIC: (Tur.) Er. - Baris, asayis.
ARIER: (Tur.) Er. - Caliskan kimse.
ARIF: (Ar.) Er. 1. Meshur, cok taninmis, mutearif. 2. Bilgi sahibi. Bilen, bilgili, irfan sahibi. 3.
Sibyan mektebi hocasi veya kalfasi.
ARIFE: (Ar.) Ka. - Bilgi ve irfan sahibi kadin. Uyanik, ince ruhlu, latif.
ARIHAN: (Tur.) Er. - (bkz. Arhan).
ARIKAL: (Tur.) Er. - Temiz, dogru, durust kal.
ARIKAN: (Tur.) Er. - Temiz soy.
ARIKHAN: (Tur.) Er. - (bkz. Arhan)
ARIN: (Tur.) Er. 1. Temiz, ari, saf. 2. Alin. 3. Yuz, cephe. Daglarin, tepelerin yuzu.
ARINC: (Tur.) Er. 1. Temiz, saf, ari. 2. Baris.
ARISAL: (Tur.) Er. - An gibi caliskan kimse.
ARISAN: (Tur.) Er. - Temiz, dogru taninmis kimse.
ARISOY: (Tur.) Er. - (bkz. Arisan).
ARITAN: (Tur.) Er. - Temizleyen, ari duruma getiren.
ARKAN: (Ar.) Er. 1. Temiz, ari kandan gelen. 2. Ustun galip. Arkan (Seyfi) Turk mimar (1903-
1966).
ARKIN: (Tur.) Er. - Yavas, agir, sakin, gelecek yil.
ARKUT: (Tur.) Er. - Temiz, ugurlu, kutlu.
ARMAGAN: (Fars.) 1. Hediye, peskes, tuhfe, berguzer. 2. Birinin gordugu ise veya basarisina
karsilik olarak verilen sey, mukafat.3. Bir ilim adamini tanitmak veya calismalarindan oturu
mukafatlandirmak maksadiyla adina cikarilan ilmi eser. (Koprulu Armagani). - Erkek ve kadin adi
olarak kullanilir.
ARMAN: (Fars.) Er. 1. Hasret, ozleme. 2. Zahmet, sikinti. 3. Teessuf. 4. Pismanlik.
ARMINE: (Ibr.) Ka. - Ibranice isim. (bkz. Emine).
ARRAF: (Ar.) Er. l Falci, kahin. Muneccim. 2. Hekim. 3. Gocebe Arap asiretlerinin orfe vakif
umumi bilgileri.
ARRAFE: (Ar.) Ka. - (bkz. Arraf).
ARSAL: (Tur.) Er. - Temiz huylu, namuslu.
ARSEBUK: (I.) Er. - 1. Temiz ruhlu ve cabuk. 2. Toy. 3. Namus konusunda titiz.
ARSLAN: (Tur.) Er. 1. Kuvvet ve saldirganligiyla taninan hayvan, esed, sir. 2. Cesur adam,
bahadir. 3. Bir cesit cicek. Arslan Argun: Alpaslan'in oglu (1097).
ARSLANGIRAY: (Tur.) Er. Cesur, korkusuz han. Arslan Giray: Kirim hani (1702-1767).
ARSLANSAH: (Tur.) Er. - Arslan gibi cesur ve yigit sah, kral. Cesur komutan. Arslan Sah:
Kirman Selcuklu hukumdari (l 145). ,
ARTAN: (Tur.) Er. 1. Yarar, fayda. 2. Ustunluk, meziyet, nitelik.
ARTUC: (Tur.) Er. - Ucu sivri demirle donanmis mizrak.
ARTUK: (Tur.) Er. - Selcuklu Emiri. (XI. yy.). Selcuklularin unlu hakani Alpaslan'in emrinde
Malazgirt savasina katildi.
ARUSEK: (Fars.) Ka. 1. Gelin, kucuk gelin. 2. Bebek gibi guzel kiz. 3. Islemecilikte
kullanilan yesil parlak sedef. 4. Ates bocegi. 5. Kucuk bir mancinik cesidi.
ARZIK: (Tur.) Er. - Dindar, sofu.
ARZU: (Ar.) Ka. 1. Istek, bahsis. 2. Emel, heves, meyl. 3. Ozlemek, mustak olmak. "Arzum"
olarak da kullanilir. Meshur halk hikayelerinde Kamber'in sevgilisi.
ARZUMAN: (Ar.) Ka. - (bkz. Arzu).
AS: (Ar.) Er. 1. Mersin agaci. 2. (Fars.) Degirmen.
ASAF: (Ar.) Er. 1. Vezir. 2. Erdem, ileri gorusluluk, yonetimde basari. Hz. Suleyman'in unlu
veziri. Suleyman (a.s.)'in en cok guvendigi kisiydi. Neml suresinde anlatilanlar Asaf uzerine
yorumlandi. Daha sonra padisahin vezirlerine Asaf unvani verildi.
ASAL: (Tur.) Er. - Baslica, esasli, temel.
ASALET: (Ar.) Er. - Soy temizligi, soyluluk.
ASENA: (Tur.) Er. - Kurt.
ASFA: (Ar.) Er. - Cok saf, en temiz, halis.
ASGAR: (Ar.) - En kucuk, daha kucuk. - Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
ASHAB: (Ar.) Er. 1. Sahib'in cogulu. 2. Hz. Muhammcd (s.a.s)'i gorup ona tabi olan kisiler.
Insanlik aleminin en seckin simalari ve ornek neslidirler. Haklarinda varid olan naslarla
korunmuslar, Allah'in yardimini musahade etmisler ve buyuk peygamberin ogretilerini
harfiyyen yasamislardir. Ashab-i Kiram: Yuce sahabeler.
ASIF: (Ar.) Er. - Pek sert, pek siddetli, siddetle esen.
ASIFE: (Ar.) Ka. - Siddetle esen ruzgar. Kur'an'da Yunus 22, Ibrahim 18 ve En'am suresi 81.
ayetlerde gecer.
ASIL: (Ar.) Er. 1. Saglam. 2. Iyice koklesmis, yuksek duygularla hareket eden. 3. Kendi
kendine hareket eden. 4. Soyu, sopu belli. Necip.
ASIM: (Ar.) Er. 1. Yasak, yanina yaklasilamayan. 2. Gunahtan, haramdan cekinen. 3. Iffetli,
afif, ismetli, perhizkar. Asim b. Umeyr: (749). Islam komutanlarindan. Maveraunnehir fethine
katildi ve yigitligiyle un saldi.
ASIMA: (Ar.) Ka. - (bkz. Asim).
ASIME: (Fars.) Er. - Akilsiz, beyinsiz, saskin, sersem. - Isim olarak kullanilmaz.
ASIYE: (Ar.) Ka. 1. Sutun, direk, kolon. 2. Mersingiller, mersin agaci turunden agaclar. 3.
Isyan eden, itaatsiz, baskaldiran, serkes, bagi. 4. Allah'in emirlerini yerine getirmeyen,
gunahkar. 5. Haydut, saki. -Bu isim Rasulullah tarafindan yasaklanmistir. Icerdigi anlam
Islami anlayisa terstir.
ASIYE: (Ar.) Ka. - 1. Kederli uzuntulu. Musa (a.s.)'i daha bebekken Nil'den kurtarip sarayda
buyuten ve sonra onun peygamberligine iman eden kadin. Kur'an'da Fir'avun'un karisi oldugu
belirtilmistir. Fakat ismi zikredilmemistir. - (bkz. Kasas: 9; Tahrim: 11). Firavun'a karsi
gelerek musluman olmustur. Tahrim suresinde mu'mine bir kadinin en son noktada yapmasi
gerekenlere ornek olarak gosterilen hanim.
ASKER: (Ar.) Er. 1. Ordu, ordu orguluyle ilgili. Vazife yapan. 2. Ulke savunmasinda
istihdam edilmek uzere egitilip donatilan kimse. 3. Rutbesiz asker, er.
ASKERI: (Ar.) Er. - Orduya mensup. Orduyla alakali. Askeri (Ebu Ahmed el-Hasan b.
Abdullah el): Zamaninin unlu alimlerdendir (903-993). Ebu Davud esSicistani'nin talebesiydi.
ASLI: (Ar.) Ka. 1. Asil, tek, dip, kutuk, temel, esas, kaide, kural, hakikat. 2. Soy, sop, nesep.
3. Bir seyin belli basli kismi, baslangic, bas yer, sihhat. 4. Hakiki, esasli, halis, safi. 5. Esasen,
zaten, baslica, en ziyade, hakikaten.
ASLIHAN: (a.t.i.) Ka. - Asli ve Han kelimelerinden turetilmis birlesik bir isimdir. Kerem ile
Asli hikayesinin kadin kahramanidir. Guzelliginin yaninda saclarinin uzunlugu ve gurlugunden
bahsedilir.
ASRI: (Ar.) Er. - Zamana uygun, cagdas.
ASUDE: (Fars.) Ka. 1. Rahatlamis, sukuna ermis, keder ve sikintidan uzak, musterih. 2.
Sakin, sessiz.
ASUMAN: (Fars.). - Gok, sema, felek. Asuman ile Zeycan hikayesinin erkek kahramani.
Dogu Anadolu'da yaygin olarak anlatilir. Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
ASUTAY: (Tur.) Er. - Hircin tay.
ASYA: (Tur.) Ka. - Dunyadaki kitalarin en buyugu.
ASIK: (Tur.) Er. 1. Bir baskasini askla seven. 2. Dalgin, unutkan. 3. Tasavvufta Allah'a
muhabbet duyan kisi. Asik Celebi (1520-1572) Osmanli sair ve yazarlardan.
ASIR: (Ar.) Er. 1. Ondabir, onuncu. 2. Samimi dost ve arkadas. 3. Koca. 4. Asar toplayan. 5.
Kur'an-i Kerim'den 10 ayetlik bir bolumu okuma. Asir Efendi (Mustafa). Osmanli Seyhulislami
(1728-1804).'Bursa, Mekke ve Istanbul kadiliklarinda bulundu. 1758-1800'de
Seyhulislamlik gorevini ifa etli.
ASKIN: (Tur.) 1. Geckin, asmis olan. 2. Olcuyu kaciran, coskun. 3. Fazla. 4. Sonra. 5.
Benzerlerinden daha ustun. - Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
ASKINAY: (Tur.) Ka. - (bkz. Askin).
ASKINER: (Tur.) Er. - (bkz. Askin).
ATA: (Tur.) Er. 1. Baba. 2. Soyun gecmiste yasamis ferdi. 3. Vermis, veris. Bagislama, ihsan.
4. Yesevi tarikatinda mursid. Ata b. Ebi Rabah: Fikih alimi (Mekke 733). Ebu Meysere b. Ebu
Huseyin el-Fikri'nin azatli kolesiydi. Bircok hadis rivayet etmistir.
ATABEK: (Tur.) Er. 1. Selcuklu devletinde sehzadelerin terbiyesiyle vazifeli sahis. 2. Lala.
Devlet idaresinde yetki tasiyan naip.
ATABEY: (Tur.) Er. - Devlet yonetiminde bir san. Lala.
ATACAN: (Tur.) Er. - (bkz. Ata).
ATAC: (Tur.) Er. - Atalardan gelen, atalarla ilgili olan.
ATAERGIN: (Tur.) Er. - (bkz. Ata).
ATAHAN: (Tur.) Er. - (bkz. Ata).
ATAKAN: (Tur.) Er. -1. Dusunmeksizin her ise sokulan adam. 2. Ileri atilan.
ATALAY: (Tur.) Er. - (bkz. "Ata"). Unlu, namli, sohretli. Atalay Mahmut, Turk guresci. Balkan,
Avrupa, Dunya ve Meksika Olimpiyatlari sampiyonu oldu (1968).
ATAMAN: (Tur.) Er. - (bkz. "Ata"). 1. Ata kisi, baskan, onder. 2. Don kazaklarinin onderlerine
verilen ad.
ATANER: (Tur.) Er. - (bkz. Ata).
ATASAGUN: (Tur.) - Eski Turklerde hekimlere verilen isim.
ATASAN: (Tur.) Er. - (bkz. Ata).
ATASEVEN: (Tur.) Er. - (bkz. Ata).
ATASOY: (Tur.) Er. - (bkz. Ata).
ATATUG: (Tur.) Er. - (bkz. Ata).
ATAULLAH: (Ar.) Er. - Birlesik isim. - Allah'in bagisladigi, hediye ettigi, ihsani, lutfu. Ataullah
Efendi. (Arapzade). Osmanli Seyhulislami (1719-1785) Sam, Mekke, Istanbul kadiliklarinda
bulundu.
ATAY: (Tur.) Er. - Bilinen, taninmis.
ATIF: (Ar.) Er. 1. Cevirme, meylettirme, imale. 2. Yukletme, birinin isi veya sozu oldugunu iddia
etme, hami, isnad. 3. Yuzunu ceviren, meyleden, mail, muteveccih. 4.Merhamet sahibi, sefkatli,
aciyan. 5. Begenen. Atif Efendi (Mehmet Kuyucakli. (-Ist. 1847). Osmanli matematik bilgini. Sam
ve Istanbul kadiliklarinda bulundu.
ATIFA: (Ar.) Ka. - (bkz. Atif).
ATIFET: (Ar.) Ka. 1. Birine iyi niyet ve sevgi ile yonelme, teveccuh, meyi. 2. Karsilik
beklemeden gosterilen sevgi, ihsan.
ATIK: (Ar.) Er. 1. Sirtin ust kismi. 2. Berrak, saf, karismamis, kiymetli. 3. Eski, kadim, kuhen,
dirin. 4. Azatli, hur. 5. Guzel genc kiz. 6. Cok hareketli, cevik, hizli hareket eden. 7. Asil. 8. Hz.
Ebubekir'in lakabi. Peygamber (s.a.s)'in "Sen atesten kurtulmus kimsesin" mujdesine kavusmus
olmasindan oturu bu lakapla anildigi soylenir.
ATIKE: (Ar.) Ka. - (bkz. Atik). Atike: Kureys kabilesinden Zeyd b. Amr'in kizidir. Hicretten once
Islamiyeti kabul etmistir. Medine'ye hicret edenler arasindadir. Hz. Ebubekir'in oglu ile
evlenmistir. Abdullah, Taif te sehid olunca Hz. Omer'le O sehid edilince Zubeyr b. el-Avvam ile, o
da sehid edilince Hz. Huseyin ile evlendi. Ve Hz. Huseyin de sehid olunca sehid zevcesi olarak
anildi.
ATIL: (Tur.) Er. - Girisken ol, ilerlemek icin caba goster.
ATILAY: (Tur.) Er. 1. Unlu, namli, sohretli. 2. Atilla'dan sonra tahta gecen unlu hukumdar.
ATILGAN: (Tur.) Er. 1. Karsisina cikabilecek engellerden ve tehlikelerden korkmadan her zaman
ileriye atilan. 2. Karsi cikan, cekinmesi olmayan, curetkar. 3. Hevesli.
ATILLA: (Tur.) Er. 1. Buyuk, unlu. 2. Babacik. 3. Savasci, fatih. 4. Hun Turklerinin buyuk
imparatoru (400-453).
ATIYE: (Ar.) Ka. 1. Bagis, bahsis, ihsan. Hediye. 2. Gelecek, istikbal.
ATKIN: (Tur.) Er. - Atilmis. Kumas dokumada kullanilan tabir.
ATLAN: (Tur.) Er. - Ata bin.
ATLAS: (Tur.) Er. 1. Ustu ipek, alti pamuk kumas, diba. 2. Duz, havasiz, tuysuz. 3. Buyuk harita.
4. Atlas okyanusu. 5. Kuzey Afrika'da Fas, Cezayir'i gecerek Tunus Korfezi'ne kadar uzanan
siradaglara verilen ad.
ATLIHAN: (Tur.) Er. - Ata binmis suvari. - Birlesik isim. Atlihan: Alinca Hanin oglu. Tatar'in
kutsal gobek soyundan sekizinci kusak.
ATSAN: (Ar.) Ka. - Susuz, susamis, tesne.
ATTAB: (Ar.). - Yumusak huylu. Sertlik yanlisi olmayan. Uyumlu. Attab b. Esid. Sahabeden.
Mekke valiligi yapmistir. Rasulullah tarafindan atanmistir.
ATTAR: (Ar.) Er. 1. Guzel kokulu bitki ozleri, yaglan vb. satan, guzel koku ticareti yapan kimse.
2. Ilac maddeleri vb. seyler satan adam. 3. Mahalle aralarinda bazi baharatlar ile igne, iplik vb.
satan dukkan sahibi. Attar: Meshur Iranli sair.
ATUF: (Ar.) Er. - Birine sevgisi olan, sevgi duyan. Allah'a karsi sevgi duyan.
ATUFET: (Ar.) Ka. - Sefkat, merhamet.
ATYEB: (Ar.) Ka. - Cok guzel, pek guzel.
AVCI: (Tur.) Er. l. Avlanan, av sporu yapan kisi. 2. Bir seyi elde etmeye ugrasan. 3. Osmanli
sarayinda sikariler diye adlandinlan askeri grup.
AVFI: (Ar.) Er. Arap dusunur (Basra- ? ) Ihvanu's-Safa denilen Islam felsefe akiminin
kurucularindan biri.
AVNI: (Ar.) Er. 1. Yardimla ilgili, yardima ait. 2. Fatih Sultan Mehmed'in siirde kullandigi
mahlas.
AVNIYE: (Ar.) Ka. 1. Yeniceriler tarafindan ve daha sonra Sultan Mecid ve Sultan Aziz
zamanlarinda giyilen bir cesit yagmurluk. 2. Yardim etmis. Yardimla ilgili.
AVNULLAH: (Ar.) Er. Allah'in yardimi. - Birlesik isim.
AVSAR: (Tur.) Ka. - Oguzlarin onemli bir kolu. Buyuk Selcuklu Devleti'nin kurulmasi ve
yakindogunun Turklesmesinde buyuk rol oynamislardir.
AVVAD: (Ar.) Er. - Ud calan, udcu. Avvad (Tevfik Yusuf): Lubnanli yazar, gazeteci. Diplomat.
AY: (Tur.) Er. 1. Yilin on iki bolumunden biri. 2. Dort hafta, 29-30, 31 gunden olusan zaman
dilimi. 3. Kutsal kitapta adi gecen kent. Kudus'un kuzeyi. 4. Dunyanin uydusu. Ay: Misir krali.
Amarnada memurdu. Genc kral Tutank Hamon'un danismani oldu. Daha sonra o olunce dul
karisiyla evlenip tahta cikti (I.O. 1320).
AYABA: (Tur.) Er. - Muhammed Tapar'in oglu. Buyuk Selcuklu Sultani Sancar'i Oguzlarin
elinden tutsakliktan kurtarip tahtina oturttu. Selcuklulari istila etmek isteyen Harizm Sahlan
uzun sure engelledi.
AYALP: (Tur.) Er. - Ay kadar parlak ve guzel, yigit.
AYANA: (Tur.) Er.-Saygi.
AYANFER: (Ar.) Ka. - Gozun isigi, nuru.
AYANOGLU: (Ar.) Er. - Ayan: Acik, belirli. Ayan'in oglu.
AYAS: (Ar.) 1. Dolunay, mehtap. 2. Iskenderun Korfczi'nin bati kiyisinda Ceyhan nehrinin
agzinin vucuda getirdigi Yumurtalik limani veya Ayas koyunun kuzeydogu kenarinda, Adana
ilinin Yumurtalik ilcesinin idare merkezidir. Ayas Pasa: Osmanli sadrazamlarindan birinin
adi.- Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AYASUN: (Tur.) Ka. - (bkz. Aysun).
AYAYDIN: (Tur.) Er. - Ay isigi, aydinligi.
AYAZ: (Tur.) Er. - Soguk ve Durgun hava. Dondurucu soguk. Ayaz: Selcuklu emin (Ol.
1105).
AYBAR: (Tur.) Er. 1. Gosterisli, heybetli, gorkemli. 2. Korku veren.
AYBEG: (Tur.) Er. -Ay gibi temiz ve aydin yonetici, ileri gelen, bey. Abeg Kutbeddin (Ol.
1210): Delhi Memlukler Devleti'nin kurucusu. Islam'in Ortaasya'da yayilmasinda buyuk
basarilar gosteren, Gazne sultani Muiziddin'le birlikte savasip onun olumuyle Delhi
sultanligina gelen unlu komutan.
AYBEK: (Fars.) - Put, sanem. - Isim olarak kullanilmaz.
AYBEN: (Tur.) Ka. - Ay benizli.
AYBER: (Tur.) - Ay meyvasi. - Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AYBERK: (Tur.) Er. 1. Saglam ay, saglam kisilik. 2. Simsek, ay'in simsek gibi parlakligi. 3.
Yaprak, ay yapragi.
AYBIGE: (Tur.) - Buyuk ay, dolunay. - Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AYBIKE: (Tur.) Ka. - (bkz. Ayben).
AYBIKEN: (Tur.) Ka. - Eski Turk hukumdarlarindan birinin haniminin ismi.
AYCA: (Tur.) Ka. - Ay gibi guzel, isikli, parlak.
AYCAN: (Tur.) Ka. - Ay gibi parlak guzel ve sevimli.
AYCIHAN: (a.f.i.) - Cihani aydinlatan isik. - Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AYCA: (Tur.) Ka. 1. Ayin yeni dogdugu gunlerdeki sekli, yeni ay, hilal. 2. Cami kubbelerine
ve minare kulahlarina konulan hilal seklindeki sus. 3. Ay kadar guzel, aydinlik.
AYCETIN: (Tur.) Er. - Zor, guc ay.
AYCIL: (Tur.) Ka. 1. Isik sacan, surekli parlaklik veren ay. 2. Ay gibi.
AYDAN: (Tur.) Ka. - Ay'a dahil olan. Ay gibi.
AYDANUR: (Tur.) Ka. - Ay'in isigi, aydan yayilan isik.
AYDEMIR: (Tur.) Er. - Marangozlarin kullandigi kavisli bir keser cesidi.
AYDERUSI: (Ar.) Er. - Guney Arabistan'in eski ve taninmis bir dervis ailesinden olup (1722-
1778) yillari arasinda yasamis, Hindistan, Misir, Taif, Suriye ve Istanbul'a ziyaretler yapmistir.
AYDILEK: (Tur.) Ka. - Ay ve dilek isimlerinden olusmus birlesik isim. -Ay'a ait arzu, istek.
AYDIN: (Tur.) 1. Ayli gece, mukmin. 2. Aydinlik, isikli, parlak, rusen, ziyadar, munevver. 3. Acik,
belli, ortada, vazih, asikar, bahir. 4. Kutlu, ugurlu, mubarek, mesut. 5. Okumus, kulturlu ileri
fikirli, munevver. Kilicarslanin haniminin ismidir. Erkek ve kadin ismi olarak kullanilir.
AYDINALP: (Tur.) Er. - Munevver, bilgili, yigit, kahraman kisi. Konya Selcuklulan'ndan unlu bir
komutan.
AYDINAY: (Tur.) Ka. - (bkz. Aydin).
AYDINC: (Tur.) Er. - Cesur, aydin.
AYDINER: (Tur.) Er. - (bkz. Aydin).
AYDINTAN: (Tur.) Er. - Safak vakti.
AYDINTUG: (Tur.) Er. - (bkz. Aydin).
AYDOGDU: (Tur.) Ka. - Dogmakta olan ay. Ay dogdu Bey. Ertugrul Gazi'nin oglu veya torunu
(1302).
AYDOLUN: (Tur.) Er. - Dolunay, mehtap.
AYETULLAH: (Ar.) Er. 1. Allah'in ayetleri. 2. Ozellikle Sii mollalarinin kullandigi isimlerdendir.
Allah'in gondrermis oldugu yasalar ve emirler. 3. Mucizeler, hikmetler. 4. Iz, nisan.
AYFER: (t.f.i.) Ka. 1. Ayyuzlu, ay gibi guzel, parlak isik sacan. 2. San, hasmet sahibi.
AYGEN: (Tur.) Ka. 1. Dost, arkadas. 2. Sevgili, yar. 3. Temiz yaratilisti.
AYGUT: (Tur.) Er. - Karsilik, mukafat.
AYGUTALP: (Tur.) Er. - (bkz. Aygut). Aygutalp: (XIV. yy.) Turk komutan. Osman Gazi'nin silah
arkadasi. Ilk Turk denizcisi Imrali fatihi Kara Ali'nin babasi. Yildirim Bayezid'le birlikte Timur'a
esir dusen Timurtas Pasa'nin dedesi.
AYGUL: (Tur.) Ka. - Ay'in gulu.
AYGUN: (Tur.) Ka. - Gosterisli, ay ve gunes kadar guzel anlaminda.
AYHAN: (Tur.) Er. - Ay sahibi, ay hakimi. Oguz Kagan Destani'na gore, Oguz'un alti oglundan
biri. Efsanede bahsedilen, Oguz'un isiktan dogan karisindan olan 3 oglundan biri. Ayhan'in 4 oglu
24 Oguz boyunun 4'unu olusturur. Bunlar Bozoklu soyudur.
AYHATUN: (Tur.) Ka. - Ay yuzlu kadin. Ay ve hatun kelimelerinden birlesik isim.
AYILKIN: (Tur.) Ka. - Ilk cocuklara takilan isim.
AYKAC: (Tur.) Er. 1. Soyleyen, konusan. 2. Akil veren. 3. Ozan, sair.
AYKAN: (Tur.) Er. - Soylu, asil, temiz kisi.
AYKE: (Ar.) Ka. - Sik koruluk.
AYKUT: (Tur.) Er. 1. Kutlu, ugurlu ay. 2. Karsilik, mukafat.
AYKUTALP: (Tur.) Er. - Mukafat veren kahraman, iyi karsilik veren bahadir.
AYLA: (Tur.) Ka. - Ay'in ve gunesin etrafinda bazi zamanlarda gorulen halka, ayla. Beyaz
isik. (bkz. Hale).
AYLIN: (Tur.) Ka. - Ay'a ait.
AYMAN: (Tur.) Er. - Ay gibi guzel, isikli kimse.
AYMETE: (Tur.) Er. - (bkz. Mete).
AYMUTLU: (Tur.) Er. - (bkz Mutlu).
AYNAMELEK: (t.a.i.) Ka. - Melek gibi, melek gorunuslu kadin.
AYNDILGE: (a.t..i.) - Pinar, su, kaynak. - Antakya-Halep arasinda, Suriye sinirina cok yakin
bir yerde bulunan kaynak su. Tarihte bu kaynak dolayisiyla onemli yerlesim bolgesi olmustur.
- Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AYNI: (Ar.) Er. 1. Ayn'a ait. 2. Pinar, kaynak, goz. 3. Karsiligi mal olarak odenmis. el-Ayni,
(1360-1451) yillan arasinda yasamis Islâm âlimi.
AYNIHAYAT: (Ar.) Ka. – Hayatin gozu, hayat pinari.
AYNSEMS: (Ar.) 1. Gunes kaynagi. 2. Misir'da bir kasaba. 3. Bir cins degerli tas. - Erkek ve
kadin adi olarak kullanilir.
AYNUR: (t.a.i.) Ka. - Ay isigi.
AYNUDDEVLE: (Ar.) Er. - 1. Devletin gozu. 2. Devletin kaynagi. Aynuddevle (Ol. 1152).
Danismendli hukumdar. Meliksah'in oglu.
AYPARE: (f.t.b.i.) Ka. - Ay parcasi.
AYPERI: (t.f.i.) Ka. - Ay yuzlu guzel, dilber.
AYRAL: (Tur.) - Benzerlerinden farkli olan, kendine ozgu, degisik. -Erkek ve kadin adi
olarak kullanilir.
AYSAL: (Tur.) - Ay gibi, ay'a benzeyen. - Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AYSAN: (Tur.) - Ay gibi, ay yuzlu. -Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AYSEL: (Tur.) Ka. 1. Bol isik sacan, ay. 2. Ay'in en parlak zamaninda dogan.
AYSEMA: (t.a..i.) Ka. - Ay gozlu.
AYSEN: (Tur.) Ka. - Ay gibi guzel. Parlak ve nurlu.
AYSEV: (Tur.) - Ay gibi sevgili. -Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AYSEVEN: (Tur.) Ka. - (bkz. Aysev).
AYSU: (Tur.) Ka. - Su gibi berrak ay.
AYSUDA: (Tur.) Ka. - Suya yansiyan ay.
AYSUN: (Tur.) Ka. - Ay gibi isiltili ve guzelsin anlaminda.
AYSUNA: (Tur.) Ka. - (bkz. Aysu).
AYSUNAY: (Tur.) Ka. - (bkz. Aysu).
AYSUNGUR: (Tur.) Er. - (bkz. Sungur).
AYSAN: (Tur.) - Ay gibi sanli, gorkemli, parlak. - Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AYSE: (Ar.) Ka. - Yasayan. Rahat yasayan. (Genis bilgi icin bkz. Aise).
AYSEN: (Tur.) Ka. - Neseli ay, gulen ay.
AYSENUR: (Ar.) Ka. - Nurlu, isiltili hayat.
AYSIL: (Tur.) Ka. - Ay gibi isil isil. - Ay ve sil kelimelerinden birlesik isim.
AYSIN: (Tur.) Ka. - (bkz. Aysil).
AYSIRIN: (Tur.) Ka. - Sevimli ay, ay gibi sevimli. Sirin.
AYSULE: (t.a.i.) Ka. 1. Ay kivilcimi. 2. Ay isigi.
AYTAC: (Tur.) Er. - Basa takilan ay seklinde tac.
AYTEK: (Tur.) Er. - Ay gibi (Eski Turkcede tek/teg olarak kullanilmistir).
AYTEKIN: (Tur.) Er. - Ay sehzadesi, ay prensi.
AYTEN: (Tur.) Ka. 1. Ay yuzlu. 2. Teni beyaz ve parlak olan. 3. Guzel vucutlu.
AYTIGIN: (Tur.) Er. - (bkz. Tigin).
AYTOLUN: (Tur.) Er. 1. Dolunay. 2. Ay'in ondordu gibi guzel.
AYTUG: (Tur.) Er. 1. Mizragin ucuna yapilmis ayin ustune yapilan tuy. 2. Tug, tuy, fars gibi.
AYTUNA: (Tur.) - Erkek ve kadin adi olarak kullanilir, (bkz. Tuna).
AYTUNCA: (Tur.) - (bkz. Tunca).
AYTUL: (Tur.) Ka. - Ay ve tul kelimelerinden olusan birlesik isimlerden. - Son zamanlarda
yapilmis, uydurma bir isimdir.
AYTUN: (Tur.) Er. - Ay ve gece.
AYVAZ: (Ar.) Er. 1. Arapca ivaz kelimesinin bozulmus sekli. 2. Eskiden kibar konaklarda yemek
servisi yapan ve sokak islerinde kullanilan Vanli Ermenilere verilen ad. Ermeni usak. 3. Karagoz
perdesinin belli basli tiplerinden biri. 4. Koroglu destaninda bir kahraman.
AYYUKSEL: (Tur.) Ka. - Yukselen ay.
AYZER: (l.a.i.) 1. Altin renginde ay. 2. Ay'in altin rengini aldigi an. - Erkek ve kadin adi olarak
kullanilir.
AZAD: (Fars.) Er. l. Hur, serbest. 2. Kimseye bagimli olmayan. 3. Kurtulmus. 4. Muberra. 5.
Zarif, nazik. -Turk dil kurali acisindan "d/t" olarak kullanilir.
AZADE: (Fars.) Ka. - (bkz. Azad).
AZAM: (Ar.) Er. - En buyuk, daha buyuk, ulu. Imam-i Azam Ebu Hanife: Hanefi mezhebinin
kurucusu. Buyuk alim ve muctehid.
AZAMEDDIN: (Ar.) Er. - Dinin ululugu, emaneti. - Turk dil kurali acisindan "d/t" olarak
kullanilir.
AZAMET: (Ar.) Er. - Buyukluk, ululuk.
AZER: (Fars.- Ibr.) Er. - Ates. Ibrahim (a.s.)'in babasi oldugu soylenir.
AZIM: (Ar.) Er. 1. Buyuk, ulu, cesim, iri, muhtesem. 2. Kuvvetli, siddetli, derecesi yuksek. 3.
Ehemmiyetli, muhim, muthis.
AZIME: (Ar.) Ka. 1. Kesin kararlilik, niyet, sebat. 2. Cin, yilan ve benzeri seylerin serrinden
kurtulmak icin okunan dua. 3. Buyuk is, buyuk gunah, buyuk bela.
AZIMET: (Ar.) Ka. 1. Kuvvetli bir iradeye dayanan karar, yemin anlamina gelmektedir. 2.
Herhangi bir kolayliga basvurmaksizin butun gucluklerin irade gucuyle yenilerek yapilmasi
gerekli olan dini vecibeler.
AZIZ: (Ar.) Er. 1. Muhterem, sayin. 2. Sevgili. 3. Veli, evliya, ermis. 4. Az bulunur. 5. Allah'in
izzetli kildigi, mu'min. - Aziz (Imadettin Abulfeth Osman el-Aziz): Selahaddin Eyyubi-'nin II. oglu.
Kardesi el-Efdal, Melik iken kendisi Sam'i terkederek Misir Eyyubileri hukumdarligini ilan etti.
Fakat daha sonra kardesiyle baristi.
AZIZE: (Ar.) Ka. - (bkz. Aziz).
AZIZI: (Ar.) Er. - Aziz'e ait. - XVI. yy.'da yasamis Turk sairi. "Yedikuleli Azizi' lakabiyla taninir.
Asil adi Mustafa'dir.
AZMI: (Ar.) 1. Kasit, niyetlilik karar. 2. Kemikli. 3. Guclu, kuvvetli. Azmi Pir Mehmet (-1583):
Sehzade Mehmed'in ve III. Mehmed'in hocaligini yapmistir.
AZMIDIL: (a.f.i.) Ka. - Gonul yuceligi.
AZMIYE: (Ar.) Ka. - (bkz. Azmi).
AZMUN: (Fars.) Er. - Deneme, sinama, tecrube.
AZRA: (Ar.) Ka. 1. Bakire, kizoglan kiz. 2. Ayak degmemis kum. 3. Delinmemis inci. 4. Hz.
Meryem'e verilen adlardan. 5. Medine sehrinin adlarindan biri. 6. Masal kahramani "Vamik"'in
sevgilisi.
AZRAF: (Ar.) Er. 1. Zarif. 2. Pek ince, pek nazik. 3. Cok zeki.
AZREF: (Ar.) 1. Cok zarif, en zarif. 2. Cok zeki. - Erkek ve kadin adi olarak kullanilir.
AZZAM: (Ar.) Er. - En buyuk, en ulu. Abdullah Azzam: Afganistan Islâmî hareketinin siyasi
liderlerinden. Bir suikast sonucu sehit olmustur.
AZZE: (Ar.) Ka. 1. Disi ceylan yavrusu. 2. Yuce, serefli.
|
